Astigmat, gözün üzerine gelen ışığı odaklayan kırma ortamında, özellikle kornea tabakasındaki kırma hatasının eksenlerinde aynı biçimde olmaması durumudur. Bazı eksenlerin daha çok kırıcı, bazılarının ise daha az kırıcı olması sebebiyle astigmat ortaya çıkar. Astigmat genellikle doğuştan gelen bir bozukluktur. Astigmat teşhisi konulan kişilerde uzak görmede, çift görmede, yakında bulanık ve gölgeli görmede sorunlar yaşanabilir. Ayrıca, astigmatı olan kişilerde arpacık çıkma, kirpik diplerinde iltihaplanma, baş ağrısı ve göz çevresinde ağrı gibi şikayetler görülebilir. "Astigmat" kelimesi, "noktasızlık" anlamına gelir ve bir noktayı tek nokta olarak net bir şekilde görememe, dağınık ve saçılmış biçimde görme anlamına gelir.

Astigmatlar, düzenli ve düzensiz astigmat olarak iki ana kategoriye ayrılır. Düzenli astigmatın kendi içinde ayrılan üç farklı türü vardır. Bu türler; miyop, hipermetrop ve miks astigmat olarak adlandırılır. Bu gruptaki astigmatlar genellikle kalıtsaldır. Astigmat bulunan gözde, arızalı olan görüntünün tamamı retina (sinir tabaka) önünde kalıyorsa bu miyop astigmat, sinir tabakasının arkasında kalıyorsa hipermetrop astigmat, bir kısmı retina önünde, bir kısmı retina arkasında oluşuyorsa bu duruma miks astigmat denir.

Düzensiz astigmatlar ise korneada oluşan iltihap sonrası, ülser veya kornea yaralanması sonucu meydana gelir. Eğer düzensiz astigmatın oluşmasına neden olan (edinsel) bir sebep yoksa, bu durum keratokonus hastalığının belirtisi olabilir. Keratokonus hastalığının erken tespit edilmesi ve tedavisi oldukça önemlidir. İleri dönemlerde ancak kornea nakli ile tedavi edilebilir. Aşağıda, başlıca astigmat çeşitlerine değinilmiştir.

Miyop astigmat, korneanın oval şeklinde olup tam yuvarlak olmaması ve gözün belli bir mesafedeki cisimleri odaklayamaması durumudur. Miyop astigmat kalıtsal olabileceği gibi, 6-7 yaş civarındaki çocuklarda da meydana gelebilir. Çocuklar genellikle küçük yazıları okuyabilirken, uzaktaki nesneleri net olarak seçemezler. Miyop astigmatın sebepleri arasında; gözün önden arkaya normalden daha uzun olması veya kornea ya da merceğin kırma gücünün normalden fazla olması sayılabilir.

Hipermetrop astigmat, halk arasında "yakını görememe" olarak bilinir. Genellikle kalıtsaldır. Yaş ilerledikçe uyum yeteneği azaldığı için yakın ve uzak görme sorunu baş gösterir. Gözde zorlanma nedeniyle göz sulanması ve ağrı gibi problemler ortaya çıkar. Ağır ve çok ağır hipermetrop olan kişiler, her yaşta hem uzağı hem de yakını az görebilirler. Hipermetrop durumlar genellikle gözde birden oluşur. Ancak bazı durumlarda sorun sadece tek gözde de gelişebilir. Bu durumun özellikle çocukluk döneminde tespit edilmesi gerekir.

Astigmatizma, gözün ışınları farklı meridyenlerde farklı kırmasıyla bir düzlem üzerinde odaklama yapamaması durumudur. Bu nedenle nokta, çizgi şeklinde görünür. Astigmatizma, Latince'de "nokta olmayan" (a=değil, stigma=nokta) anlamına gelir. Kornea yuvarlak değil, oval şeklindedir. Yumurta veya rugby topuna benzeyen astigmat bir korneanın iki kesitli temel eğrisi vardır; biri yassı, diğeri ona 90 derecede daha diktir. Bu iki farklı eğri, ışığı farklı kuvvetlerde kırar ve retinada iki ayrı görüntü oluşmasına sebep olur.